REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANIN İLKELERİ
Bir hizmet bireye götürülürken belli başlı temel ilkeler içerisinde verilmelidir. Rehberlik ve psikolojikdanışma hizmetinde insan faktörü temel olduğu için aşağıda vereceğimiz ilkelerin önemi daha daartmaktadır.
1- Her birey seçme özgürlüğüne sahiptir
Değişen dünya değişen seçenekler sunmaktadır. Birey kendi hayatı hakkında karar vermeözgürlüğüne sahiptir. Karar verebilmesi içinde yeteneklerini, kapasitesini tanıyıp, çevresindekiolanakları bilmesi gerekir. Rehberlik ve psikolojik danışmanın görevi bireyin seçme özgürlüğünükullanabilmesi için seçenekleri algılayabilmesine ve doğru tercihler yapmasına yardımcı olmayaçalışmaktır.
2- İnsan saygıya değer bir varlıktır
Rehberliğin temelinde, insan hak ve sorumlulukları ile yakından ilgili demokratik ve insancıl bir anlayışvardır. Saygı bir başkasını değerli bir varlık olarak algılamak, onun ihtiyaçlarına karşı duyarlı olmakdemektir. (Kuzgun, 1992;s.29)
Danışman ve öğretmenlerin saygı göstergesi öğrencileri ilgi ile dinleyerek onların ihtiyaçlarınıanlamaya çalışmak, gerekli gördüğü bilgi ve desteği vermek ve öğrencinin yaşadığı sorunlarını yinekendilerinin çözmelerine yardımcı olmaya çalışmaktır.
3- Rehberlik hizmetlerinden yararlanmak isteğe bağlıdır
Rehberlik ve psikolojik danışmanın hedefi bireyin iç dünyası ve ihtiyaçlarını anlamak ve bireyinyaşadığı sorunlarını kendinin çözmesine yardımcı olmaktır. Bu nedenle bireyin bu yardımı almadagönüllü ve istekli olması gerekmektedir. Hiç kimseye zorla yardım edilemez. Fakat bazı durumlardaöğretmen öğrenciyi rehberlik servisine gönderebilir ya da öğretmenler sınıf içi rehberlik saatlerindegrup faaliyetleri düzenleyebilirler ve buna bütün öğrencilerin katılması gerekir. Her iki durumda dayapılması gereken yapılacak yardım ya da faaliyette öğrencinin isteğini uyandırmak için ortamhazırlamaktır.
4- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetlerinde gizlilik esastır
Rehberlik ve psikolojik danışma hizmeti verilirken bireyin mahremiyetine saygı duyulmalı ve bireyinizni olmadan hiçbir sırrı dışarıya taşınmamalıdır(kendisine veya çevresine bir zarar verme ihtimali ve yasal yükümlülükler dışında).
Eğer bu ilke uygulanmaz ise danışanların danışmanakarşı güveni yok olur ve süreç biter
5- Rehberlik hayat boyu yararlanılabilecek bir hizmettir
Bireyin gelişimi ve özü gerçekleştirme bir hayat boyu sürdüğüne göre rehberlikte sürekli olmalıdır.
Rehberlik sadece problemli durumlarda ya da meslek seçiminde vardır denilirse rehberliğin alanı çokkısıtlanmış olur. Fakat şunun da yanlış anlaşılmaması gerekir ki birey her sorununda rehberöğretmene gitmelidir anlayışı da bireyin bağımlı bir kişilik geliştirmesine neden olur. Kendi başına başedemediği durumlarda bu servislerden yardım almalıdır.
6- Rehberlik tüm öğrencilere açık bir hizmettir
İnsan bir ömür boyu gelişme ve değişme yaşadığına göre ve farklı evrelerde farklı sorunlarlakarşılaştığı için her an rehberlik ve psikolojik danışma hizmetinden yararlanabilir. Bu hizmettensadece normalden ayrılanlar, özürlü ya da uyumsuz bireylerin yararlandığını düşünmek Rehberlik vePsikolojik Danışmanın alanını daraltmaktadır. Çünkü normal diye adlandırdığımız bireylerde bellidönemleri daha etkili geçirebilmek için de bu hizmetlerden yararlanabilir.
7- Rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri ilgililerin işbirliği ile yürütülmelidir
Rehberlik uygulamalarında öğrenci ile ilgili herkesin ortak bir anlayış ve işbirliği içinde çalışmasıgereklidir.
Rehberlik ve Psikolojik danışma hizmeti sadece uzman kişilerle etkili bir şekildeyürütülemez. Okul yöneticilerinin, öğretmenlerin ve hatta velilerin ortak bir amacı gerçekleştirmekiçin uzman kişinin önderliğinde işbirliği yapmaları gerekir.
Bu sayede öğretmenler derslerini daharahat bir ortamda işleyebilir, yöneticiler öğrencilerle daha iyi iletişim kurabilir, ana-babalardaçocuklarını daha iyi anlayarak onlara yaklaşımlarını daha iyi ayarlayabilirler
8- Rehberlik ve Psikolojik Danışma hizmetlerinde bireysel farklara saygı esastır
Her birey kendine özgü bir varlıktır; ilgi, yetenek, değer ve tutumları ile başkalarından farklılıkgösterir. Farklı ortamlarda yetişmiş bireylerin ihtiyaçları da farklıdır. Bireysel farklara göre hazırlanmışprogramlarda çeşitlilik ve öğrencilere seçme özgürlüğü sağlayan bir eğitim verimi artırabilir.
Rehberlikte de verilecek hizmet bireysel ihtiyaçlara göre ayarlanmalıdır ki etkili olabilsin.
9- Rehberlik ve Psikolojik Danışma hizmetleri hem bireye hem de topluma karşı sorumludur
Birey danışmana bireysel ihtiyaçları ile toplumun ihtiyaçları arasında uyuşmazlık problemiylegeldiğinde danışman bireyi toplum kurallarına uymaya zorlamadığı gibi topluma rağmen isteklerinigerçekleştirebileceğini toplumsal yasak ve kuralların yanlış ya da gereksiz olduğunu söyleyerektoplum ile bireyi karşı karşıya getiremez.
Psikolojik danışmanın amacı bireyin, topluma körü körüneuyum göstermek yerine, dinamik bir uyum gösterebilmesi için gerekli duyarlılığı ve beceriyikazanmasına yardımcı olmaktır.
10- Rehberlik ve Psikolojik Danışma Hizmetleri eğitimin ayrılmaz bir parçasıdır
Rehberlik uygulamaları her okulun amaç ve ihtiyaçlarına uygun alanlarda yoğunlaştırılmalıdır. Uygunbir okul rehberlik programı, çevre koşulları ve özellikleri ile öğrenci nitelikleri ve ihtiyaçlarının düzenlive sistemli olarak değerlendirilmesi temeline dayandırılmalıdır.
Okulun etkili bir öğretim programı,etkili bir rehberlik programını gerektirir. Öğretim ve rehberlik hizmetleri karşılıklı olarak birbirinebağımlıdır.
Rehberlik eğitimden ayrı fakat eğitim içinde yürütülen bir hizmettir. Bu nedenle danışmanların eğitimöğretim sürecini ve okul işleyişini bilmeleri yaptıkları görevde daha etkili olmalarına yardımcıolacaktır.(Kuzgun -1992,s.29, 30, 31, 32)